In een vinotheek in Langenlois in Oostenrijk (Kamptal) kocht ik vorig jaar zomer op de gok een paar flesjes Gemischter Satz.
De wijn is van producent Ludwig Ehn en is naar mijn weten niet te koop in Nederland. Het is een witte wijn waarin acht druivenrassen zijn verwerkt. Het leek me een curiositeit. Ik verwachtte een bij elkaar geplukt rommeltje, afkomstig van een vergeten stuk wijngaard die wacht op renovatie.
Maar de wijn is heerlijk. De bonte verzameling druivenrassen zorgt voor een veelzijdige wijn, waarin rijpe en minder rijpe aroma’s voor een aantrekkelijke spanning zorgen.
Uit de mode
Inmiddels is me duidelijk geworden dat ik niet de enige ben die belangstelling heeft gekregen voor deze bijzondere wijnstijl, die tot in de jaren zestig heel gangbaar was in Oostenrijk. Misschien heeft de hernieuwde belangstelling ermee te maken dat wijnen van één druivenras een beetje uit de mode lijken te raken. Je merkt dat ook aan de toename van blends uit de nieuwe wereld, die tot voor kort juist zo’n succes hadden met zijn 'single varieties'.
Gemischter Satz
En als er een wijn is die de absolute tegenpool is van een cépagewijn, dan is het Gemischter Satz. Gemischter Satz betekent immers dat er een groot aantal druivenrassen door elkaar heen staat aangeplant, die tegelijkertijd wordt geoogst en gezamenlijk wordt vergist. Dit systeem geeft een speciaal soort wijn.
Elk druivenras heeft andere aroma’s en de onvermijdelijke verschillen in rijpheid en zuurgraad zorgen voor complexiteit, terwijl de gemengde fermentatie ervoor zorgt dat de wijn toch een eenheid wordt.
Opleving
Aangestoken door de wijn van Ludwig Ehn informeer ik bij de specialist in Oostenrijkse wijn Imperial Wijnkoperij naar hun Gemischter Satz. Het lijkt er inderdaad op dat dit wijntype een bescheiden opleving doormaakt. Medewerker Albert de Jong vertelt me dat na de laatste proeverij van Imperial de voorraad Gemischter Satz in no time is uitverkocht.
De Nussberg Alte Reben van Weingut Wieninger in Wenen maakte op die proeverij veel vrienden. Diverse restaurants besloten de wijn op de kaart te zetten. Restaurant 'De Vrienden van Jacob' (Duin en Kruidberg) kocht zelfs de hele voorraad magnums van 2004 op. Imperial heeft inmiddels een nieuwe partij (oogstjaar 2008) uit Wenen laten overkomen.
Druivenrassen
Weingut Wieniger kocht de Gemischter Satz-wijngaard op de Nussberg in 1999. De Alte Reben van deze historische wijnheuvel aan de Donau in Wenen zijn 45 jaar oud. Vermoedelijk weet niemand precies welke druivenrassen er precies staan.
Volgens Albert de Jong bestaat de wijn uit dertien druiven, waaronder grüner veltliner, welschriesling, weissburgunder, riesling en traminer. Weiniger noemt zelf op de website nog sylvaner en neuburger.
Spanning
Ik proefde een van de laatste flessen uit 2005 die nog in omloop zijn. In deze nog steeds vitale wijn komen de minerale elementen van de kalkrijke bodem prominent naar voren, naast de aroma’s van abrikozen, noten, veel onbestemde kruidigheid en stevige grapefruit-achtige zuren en bitters. Hij heeft dezelfde spanning als de wijn van Ludwig Ehn.
Maar de Nussberg Alte Reben van Wieninger is geconcentreerder, krachtiger, voller, dikker en complexer. Een bijzondere wijn, die vraagt om gezelschap van iets moois uit de keuken. Oogstjaar 2008, kost een kleine twaalf euro, exclusief btw.