Horeca in crisis. Brouwers die klappen krijgen maar evengoed de horeca steunen om dan alsnog een prijsverhoging door te voeren. Een verdere opmars van alcoholvrije bieren. En een stijging van het aantal brouwerijen. Dat is, in een notendop, het bierverhaal van het afgelopen jaar.
Tekst: Gerard Molenaar
Foto's: o.a. Patrick van Katwijk, Pim Ras
De horeca kreeg veel over zich heen sinds de uitbraak van de coronacrisis. Fors omzetverlies door lockdowns en dan ook nog een ‘normale’ prijsverhoging op pils. Tegelijkertijd kampten ook de brouwers met enorme omzetverliezen. Ze kregen waardering voor bepaalde acties waarmee ze de horeca steunden en kritiek voor het doorvoeren van prijsverhogingen.
Onwerkelijke tijden
Het is maart 2020 als de horeca dicht gaat. Voorraden bier worden teruggehaald of weggegooid. De horeca wordt hard geraakt en de bierbrouwers niet minder. Ze hebben weliswaar de retailmarkt als afzetkanaal, maar veel brouwers halen toch een aanzienlijk deel van hun omzet uit de horeca. Grote klappen dus bij brouwers en afnemers. Met terughaalacties en huurverlagingen reiken grote brouwers de horeca de helpende hand tijdens de eerste lockdown, van 15 maart tot 1 juni 2020. Bij de tweede lockdown van eind 2020 is de rek eruit bij de meeste brouwers. Zowel brouwers als horeca steunen op de NOW-regeling. In 2021 komt er dan vanuit de horeca kritiek als brouwers prijsverhogingen aankondigen. De brouwers zelf hebben echter ook een flinke jas uitgedaan, blijkt uit de jaarresultaten. De paar middelgrote brouwers die Entree spreekt hebben fors ingeteerd op eigen vermogen. Door de prijsstijging van grondsto en, zoals ingrediënten en verpakkingsmaterialen, zien de brouwers zich genoodzaakt hun prijzen te verhogen.
Geen shake-out
Kenners roepen al jaren dat er een shake-out gaat komen in de craftbiersector omdat er domweg teveel brouwerijen zouden zijn voor Nederland. Als de coronacrisis begint, denkt iedereen dat die klap dan echt gaat komen. Niets blijkt minder waar. De huurbrouwers laten gewoon minder brouwen en openen net als de brouwers met eigen ketels razendsnel webshops. De kleine brouwerijen ontplooien veel activiteiten. Ze organiseren drive-throughs, virtuele proeverijen en meer. De grote Facebookgroep Beer Geeks steunt de kleine brouwers ook door online vrijmibo’s te organiseren waarbij de deelnemers vooraf bier bestellen van de deelnemende brouwerijen. De craftbiersector maakt zich webretail razendsnel eigen. Het resultaat? Geen shake-out maar een groei. Tijdens de kleine twee jaar die de crisis nu duurt, groeit het aantal brouwerijen zelfs. Eind 2020 staat de teller op +6 en komt de grens van 900 brouwerijen in zicht. Inmiddels ligt 2021 achter ons. Het aantal brouwerijen blijft groeien en de meeste horecazaken zijn er nog. Op 1 december 2021 staat de teller op 903 brouwerijen, waarvan grofweg de helft geen eigen brouwinstallatie heeft en dus het bier bij een andere brouwerij laat brouwen. De verkoopcijfers zijn nog steeds niet om over naar huis te schrijven. ’Biermarkt is nog lang niet hersteld’, deelt Vereniging Nederlandse Brouwers in oktober 2021 dan ook mee. In het derde kwartaal laat de horeca een fors herstel zien maar de verkoop ligt dan nog altijd 10% onder het niveau van 2019 en zelfs 5,7% lager dan coronajaar 2020. Met de vroege horecasluiting sinds eind november lijkt 2021 in mineur te eindigen. Definitieve cijfers zijn er nog niet.
Tot zover alles wat met cijfers te maken heeft. Maar wat gebeurde er echt op biergebied?
1. Steeds meer alcoholvrij: De opmars van alcoholvrij en alcoholarm zet door. Consumenten drinken vaker alcoholvrij bier en dat heeft ook te maken met de innovaties bij brouwers. Ze slagen er steeds beter in alcoholvrije bieren te brouwen met een smaak die mensen aanspreekt. Inmiddels is er zoveel keuze dat biersommelier Frits Dunnink een boek over 0.0 en alcoholarme bieren schreef en er is een webshop is.
2. Podcasts: Bier staat fl ink in de belangstelling en al snel nadat het fenomeen podcast populair werd, werden er podcasts over bier gemaakt. De Nederlandse podcast met de meeste afl everingen tot nu toe, is voor zover bekend de BrewPod van Bier! Magazine. Host Fedor Vogel maakt maandelijks een afl evering, steeds in een andere brouwerij of op een bierevent. De gasten zijn dan de brouwer in kwestie en een infl uencer uit de bierwereld. Nog heel jong, maar al zeer succesvol is de podcast Fuck Bier, gemaakt door schrijver Ronald Giphart en brouwer Ronald van de Streek. De BN’er als gast en het feit dat het een meedrinkpodcast is (via een online te bestellen bierpakket), dragen bij aan het succes. Andere podcasts: Biertypisch Henri van Henri Reuchlin, Podjebier, Van het Vat, Lullen Over Bier en Tina Op De Festival Toer. Voor een overzicht: bierradio.nl/podcasts.
3. Vatgerijpt bier: Bieren laten rijpen in houten vaten waar wijn, whisky of andere dranken in hebben gezeten wordt steeds populairder. Het is voor brouwer en drinker een avontuur , wel één met een prijskaartje. Wie op bierrate-app Untappd kijkt, ziet dat lang niet iedere vatrijping geslaagd is. Het landelijk bekendste vatgrijpte bier is Grand Prestige van Hertog Jan: enerzijds dankzij de marketinginspanningen, anderzijds dankzij het vakwerk van brouwer Gerard van den Broek die een aantal jaren geleden naar Goose Island in Chicago ging om de geheimen van vatrijping te leren kennen en zo een ongekend succes wist te maken van de Vatgerijpt-edities.
4. Overnames: Nadat Heineken eind 2020 de Texelse Bierbrouwerij overneemt, is de craftbierwereld in 2021 in beroering door de overname van Uiltje Brewing Company in Haarlem door Swinkels Family Brewers. Dat familiebedrijf heeft met De Molen, La Trappe en Uiltje een sterk Nederlands speciaalbierportfolio opgebouwd. Bij veel liefhebbers leeft de angst dat meer populaire craftbierbrouwerijen worden opgeslokt. Met belangstelling wordt gevolgd wat die overnames voor e ect hebben op het aanbod van de overgenomen brouwers. Wat 2022 op biergebied gaat brengen is ongewis gezien de voortdurende dreiging van lockdowns. Maar de bierwereld toont veerkracht en draait desondanks nog door. Hopelijk nog heel lang.
Meer hierover? Lees het artikel 'Alfa: leven met en in een familiebrouwerij' waarin Michelle en Harry Meens vertellen over hun familiebrouwerij en de generatiewissel.
Op de hoogte blijven van alle trends in de horeca? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!